กลุ่มพัฒนาเทคโนโลยีการปศุสัตว์จังหวัดลำปาง

อาหารหมูชีวภาพ หมูหลุม อาหารสัตว์เป็นต้นทุนส่วนใหญ่ของการเลี้ยงสัตว์ การลดต้นทุนอาหารสัตว์โดยใช้วัสดุที่ราคาถูกและหาได้ง่ายในท้องถิ่น จะช่วยลดต้นทุนการเลี้ยงลงได้ทำให้เกษตรกรได้ผลตอบแทนมากขึ้น การทำอาหารสุกรจากหยวกกล้วยหมัก ส่วนประกอบ • ต้นกล้วยซอย 100 กิโลกรัม • น้ำตาลทราย 4 กิโลกรัม • เกลือ 1 กิโลกรัม วิธีทำ 1. นำต้นกล้วยที่ได้มาซอยเป็นแผ่นบางๆขนาดพอดีให้ได้น้ำหนัก 100 กิโลกรัม 2. นำต้นกล้วยที่หั่นเรียบร้อยแล้วใส่ลงในถังพลาสติก พร้อมกับโรยเกลือและน้ำตาลเป็นชั้นๆทำซ้ำกันเป็นชั้นๆจนเต็มถัง 3. ปิดฝาถังหมักทิ้งไว้ 5 วันสามารถนำมาผสมกับอาหารให้กับสุกรกินได้ อาหารหมักผักตบชวาสำหรับหมูหลุม วัตถุดิบและวิธีการ • ผักตบชวา จำนวน 4 กิโลกรัม • รำละเอียด จำนวน 4 กิโลกรัม • น้ำหมักปลา 0.5 ลิตร • น้ำเปล่า 0.5 ลิตร นำผักตบชวามาสับขนาดประมาณ 1-2 นิ้ว แล้วนำส่วนผสมทั้งหมดมาคลุกเคล้าให้เข้ากัน นำไปเลี้ยงให้หมูหลุมกินตลอดทั้งวัน ประโยชน์ของอาหารหมักผักตบชวา • เมื่อหมูกินเข้าไปจะช่วยลดกลิ่นหมูได้ • หมูหลุมมีสุขภาพแข็งแรง ต้านทานโรค • เนื้อหมูปราศจากสารตกค้าง • ลดต้นทุนค่าอาหารสำหรับเลี้ยงหมูหลุมได้ประมาณ 60% • เมื่อหมูถ่ายมูลออกมา จะได้ปุ๋ยชีวภาพชั้นดี ในการใช้เพื่อปลูกพืชแบบเกื้อกูลต่อไป หมายเหตุ : น้ำหมักปลา วัตถุดิบ - เศษปลา จำนวน 3 กิโลกรัม - กากน้ำตาล จำนวน 3 กิโลกรัม - พด.2 จำนวน 1 ซอง - น้ำเปล่า จำนวน 10 ลิตร วิธีการ - ละลายจุลินทรีย์ พด. 2 ในน้ำเปล่า 10 ลิตร คนให้เข้ากันนาน 5 นาที - เทกากน้ำตาลลง แล้วตามด้วยเศษปลา - หมักใส่ภาชนะพลาสติกปิดฝาไม่ต้องสนิท นาน 1 เดือน จากนั้นกรองเอาแต่น้ำมาใช้ประโยชน์ ประโยชน์ของน้ำหมักปลาสำหรับหมูหลุม - เพิ่มโปรตีนและเพิ่มความหอมให้กับอาหารหมูหลุม ในอัตราส่วน น้ำหมัก 2 ช้อนโต๊ะ + รำอ่อน 5 กิโลกรัม - ใช้ผสมกับอาหารหมักผักตบชวา ในอัตรา 1 : 1 การทำน้ำหมักชีวภาพ ลดการใช้สารเคมีในสัตว์ ช่วยเสริมสร้างคุณค่าทางอาหาร ช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านอาหารสัตว์และยารักษาโรค โดยการนำวัสดุหรือผลผลิตที่มีมาเพิ่มมูลค่าและใช้ประโยชน์ได้สูงสุด ขั้นตอนการทำ 1. การใช้น้ำหมักผลไม้ชีวภาพ เพื่อสุขภาพสัตว์ลดความเครียด มีวิธีการ ดังต่อไปนี้ 1.1 ใช้วัตถุดิบ ผลไม้สุก 3 ส่วน กากน้ำตาล 1 ส่วน น้ำ 1 ส่วน 1.2 นำผลไม้สุกสับให้พอดี แล้วนำมาลงถังพร้อมกากน้ำตาลและน้ำ คนให้เข้ากัน 1.3 หมักน้ำหมักผลไม้ชีวภาพ จำนวน 3 วัน นำไปผสมรำ เป็นอาหารสุกร 2. การใช้น้ำหมักสมุนไพร รักษาโรค สร้างภูมิต้านทานโรค 2.1 นำผลไม้ 3 ส่วน กากน้ำตาล 1 ส่วน น้ำ 1 ส่วน สมุนไพร 1 ส่วน ( ฟ้าทลายโจร บอระเพ็ด ตะไคร้หอม ขมิ้นชัน เหงือกปลาหมอ หัวผักหนาม อ้อยดำ) 2.2 นำมาหมัก ใช้เวลา 7 วัน ผสมในรำใช้เป็นอาหารสัตว์ ประโยชน์ที่ได้รับ 1. เพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้ในครัวเรือนให้เกิดประโยชน์ 2. ลดค่าใช้จ่ายด้านอาหารสัตว์และยารักษาโรค 3. เพิ่มคุณค่าทางอาหารให้สัตว์มีอัตราการเจริญเติบโตดี การใช้ส่าเหล้าเป็นอาหารสุกร ส่าเหล้าเป็นผลผลิตขั้นตอนสุดท้ายของการกลั่นเหล้า โดยผ่านกระบวนการหมักและกลั่น มีส่วนผสมของสมุนไพรที่ทำเป็นหัวเชื้อหลายชนิด เช่น ลูกกระวาน พริก ขิง ตะไคร้ ข้าว วัสดุ/อุปกรณ์ • ส่าเหล้า ส่วนที่เหลือจากการผลิตเหล้าขั้นตอนสุดท้าย • วัตถุดิบอาหารสัตว์ เช่น แกลบ รำละเอียด หัวอาหารสุกร หยวกกล้วย พืชผัก • น้ำหมักชีวภาพ ขั้นตอนปฏิบัติ โดยนำส่าเหล้ามาผสมกับวัตถุดิบอาหารสัตว์ เช่น เช่น แกลบ รำละเอียด หัวอาหารสุกร หยวกกล้วย พืชผัก ตามสัดส่วนที่พอเหมาะ หรือที่มีอยู่ในฟาร์ม และน้ำหมักชีวภาพ การนำมาใช้ประโยชน์ ใช้เป็นอาหารสุกร นำมาเลี้ยงสุกร ที่มีอายุตั้งแต่ 35 วันขึ้นไปโดยในช่วงแรก ผสมในอาหารทีละน้อย แล้วเพิ่มปริมาณในภายหลังใช้เลี้ยงสุกร 4 เดือนได้น้ำหนักไม่ต่ำกว่า 80 กิโลกรัมเป็นการลดต้นทุนอาหาร สัตว์โตเร็ว แข็งแรง ไม่เป็นโรค อาหารหมูหลุมแบบธรรมชาติ วัตถุดิบ • แกลบกลาง ๓๐ กก. • ดินแดง ๘ กก. • มูลสัตว์ ๘ กก. • ปลาบ่น ๑.๕ กก. • เปลือกไข่ป่น ๑.๕ กก. • กากถั่วเหลืองป่น ๕ กก. • ข้าวโพดป่น ๑๓ กก. • อาหารหมัก ๕๐ กก. ขั้นตอนการทำ ผสมกันราดด้วยน้ำหมัก ๗ ชนิดอย่างละ ๒ ซ้อน น้ำตาลทรายแดง ๑๔ ซ้อนที่ละลายในน้ำ ๑๐ ลิตร เมื่อผสมเรียบร้อยได้อาหารสำหรับให้หมูหลุมประมาณ ๑๒๐ กิโลกรัม ใส่กระสอบไว้ เก็บไว้ได้ ๑๔ วัน สูตรอาหารหมูหลุม จุลินทรีย์จากผลไม้ (ลดปัญหากลิ่นอุจจาระหมู) วัสดุอุปกรณ์ • ผลไม้สุก 1 กก. • น้ำตาลทรายแดง 1 กก. • กระดาษขาว • เชือกฟาง • ขวดโหลแก้วหรือพลาสติก วิธีการทำ 1. นำผลไม้ที่เตรียมหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ นำใส่ในโหล 2. เทน้ำตาลทรายแดงลงไปในโหล ให้เหลือน้ำตาลทรายแดงเล็กน้อยเพื่อนำไปโรยปิดทับ 3. ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน 4. นำน้ำตาลทรายแดงทีเหลือไปโรยทับอีกครั้งหนึ่ง 5. ใช้กระดาษขาวปิดปากโหลรัดให้แน่น ทิ้งไว้ประมาณ 7 วัน วิธีการใช้ 2 ช้อนต่อน้ำ 10 ลิตร ให้หมูกินหรือใช้รดน้ำผัก ผลไม้ จุลินทรีย์ราขาวจากป่าไผ่ (ลดปัญหากลิ่นเหม็นของอุจจาระหมู) วัสดุอุปกรณ์ • กระบะเพาะเชื้อราขาวสี่เหลี่ยมกว้าง 30 ซม. ยาว 30 ซม. สูง 10 ซม. เจาะรูด้านล่าง 10 รู • น้ำตาลทรายแดง 1 กก. • ลวดตาข่ายหรือตะแกรง • กระดาษขาว • เชือกฟาง • ลวดตาข่ายขนาดเท่ากระบะ • กอไผ่และใบไผ่ • ขวดโหลแก้วหรือพลาสติก • ผ้ายางพลาสติก • ข้าวจ้าวสุก (ข้าวหุง) 1 ลิตร ทิ้งไว้ให้เย็น • ทัพพีตักข้าว วิธีการทำ 1. ตักข้าวหุงใส่ในกระบะสูงประมาณ 7 ซม. 2. ปิดด้วยกระดาษขาวผูกเชือกฟางให้แน่น 3. นำพลาสติกคลุมและนำลวดตาข่ายปิดทับอีกที ผูกเชือกให้แน่น 4. เลือกบริเวณกอไผ่ที่มีราขาวขึ้น 5. นำกระบะที่ทำไว้แล้ว วางบริเวณที่มีเชื้อราขาวแล้วคลุมด้วยใบไผ่ 6. รดน้ำให้ชุ่ม ทิ้งไว้ประมาณ 5 – 7 วัน 7. นำเชื้อราขาวที่ได้ในกระบะผสมกับน้ำตาลทรายแดง 1 กก. ใส่ในโหลปิดด้วยกระดาษขาวผูกเชือกให้แน่น หมักทิ้งไว้ประมาณ 5 – 7 วัน วิธีการใช้ 2 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร รดพื้นคอกและตัวหมูทุกเช้าและเย็น โยเกิร์ตหมูหลุม (ช่วยให้หมูมีระบบย่อยอาหารดีขึ้นเมื่อหมูมีอาการป่วย) วัสดุอุปกรณ์ • น้ำซาวข้าว (หรือน้ำข้าวหม่า) • น้ำตาลทรายแดง ½ กก. • โหลสำหรับใส่เหล้าดองยา • กระดาษขาว • เชือกฟาง • นมสดพลาสเจอร์ไรซ์ (นมวัว) 10 แก้ว • รำอ่อน วิธีการทำ 1. นำน้ำซาวข้าวใส่ขวดโหล เว้นช่องว่างประมาณ 10 ซม. ปิดด้วยกระดาษขาว ผูกเชือก ทิ้งไว้ 7 วัน 2. เปิดฝา นำรำอ่อนโรยด้านบนให้หนาประมาณ 1 ซม. แล้วปิดทิ้งไว้อีก 2 วัน 3. ดูดน้ำซาวข้าวที่ได้จากการหมักมา 1 แก้ว 4. เทน้ำซาวข้าวลงในโหล 1 แก้ว แล้วเทนมสดพลาสเจอร์ไรซ์ (นมวัว) 10 แก้ว 5. เทน้ำตาลทรายแดงลงไป ไม่ต้องคน 6. ปิดฝาด้วยกระดาษขาว ผูกรัดด้วยเชือกฟาง 7. หมักทิ้งไว้ 7 วัน วิธีการใช้ โยเกิร์ต 2 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร ให้หมูดื่ม หมากฝรั่งหมูหลุม วัสดุอุปกรณ์ • ไม้เนื้ออ่อน เช่น ต้นมะละกอ ไม้กระถิน สดๆ ประมาณ 1 กก • เหล้าดองยาหมูหลุม 1 แก้ว • น้ำตาลทรายแดง 1 แก้ว • กระดาษขาว • โอ่ง • เชือกฟาง • น้ำสะอาด วิธีการทำ 1. นำไม้เนื้ออ่อนมาตัดเป้นชิ้นประมาณ 1 ฝ่ามือ 2. นำใส่โอ่ง 3. ใส่น้ำให้เต็ม ท่วมไม้ที่ใส่ 4. เทเหล้าดองยาหมูหลุม 1 แก้ว 5. เทน้ำตาลทรายแดง 1 แก้ว 6. ปิดด้วยกระดาษขาว มัดด้วยเชือก 7. ทิ้งไว้ประมาณ 15 วัน วิธีการใช้ โยนให้หมูกินได้ตลอด เหล้าดองยาหมูหลุม (ลดความเครียด กระตุ้นการกินอารของหมู) วัสดุอุปกรณ์ • สมุนไพรในท้องถิ่น 1 กก. • น้ำตาลทรายแดง ½ กก. • โหลสำหรับใส่เหล้าดองยา • กระดาษขาว • เชือกฟาง • สุรากลั่น 2 ขวด (สุราพื้นบ้าน) วิธีการทำ 1. นำสมุนไพรที่เตรียมไว้มาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ใส่โหล 2. เทน้ำตาลทรายแดงลงไปในโหล 3. เทสุรากลั่น 2 ขวด (สุราพื้นบ้าน) ลงไปในโหล 4. ปิดด้วยกระดาษขาว ผูกเชือกให้แน่น 5. ทิ้งไว้ประมาณ 15 วัน วิธีการใช้ 1 ช้อน ต่อน้ำ 10 ลิตร ให้หมูดื่มอาทิตย์ละ 2 ครั้ง อาหารหมักหมูหลุม วัสดุอุปกรณ์ • ผัก ผลไม้ต่างๆในท้องถิ่น 100 กก. • น้ำตาลทรายแดง 4 กก. • ถังพลาสติก 1 ใบ • กระดาษขาวหรือผ้ายางปิด • เชือกฟาง • เกลือ 1 กก. วิธีการทำ 1. นำผัก ผลที่เตรียมไว้หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ 100 กก. 2. เทน้ำตาลทรายแดง 4 กก. ลงในกองผักผลไม้ที่หั่นไว้แล้ว 3. เทเกลือ 1 กก. ลงในกองผัก ผลไม้ที่หั่นไว้แล้ว 4. ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน 5. ตักอาหารที่ผสมลงในโอ่ง ให้เหลือช่องว่างอากาศไว้ 1 ส่วน 6. ปิดด้วยกระดาษขาว ผูกเชือกให้แน่น 7. ทิ้งไว้ประมาณ 7 วัน วิธีการใช้ เริ่มให้อาหารหมัก เมื่อเริ่มเลี้ยงเดือนที่ 2 ตักอาหารหมัก 5 ถัง ผสมรำอ่อน 2 ถ้วย และอาหารสำเร็จรูป 2 ถ้วยให้หมูกินต่อ 1 มื้อ ผลการวิจัย จากการพิสูจน์ซากหมูหลุม 10 ตัว ไม่พบพยาธิในอวัยวะของหมูหลุม เนื้อหมูมีสีแดงไม่เหม็นคาว ลำไส้สะอาด และไขมันน้อย จึงเป็นเนื้อหมูชีวภาพ ปลอดภัยต่อผู้บริโภค เพราะเลี้ยงจากการใช้จุลินทรีย์ท้องถิ่น (Indigenous Microorganisms: IMO) ที่มา: • เรื่องและภาพจากเอกสารคนรักหมู หมูหลุม… การเลี้ยงหมูแบบเกษตรธรรมชาติ • จัดทำโดย Ban Boon Agri-Nature ศูนย์กสิกรรมธรรมชาติบ้านบุญ 71 หมู่ 8 ต.ห้วยยาง อ.กระนวน จ. ขอนแก่น 40170 โดยการสนับสนุนของ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ และ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ • องค์ความรู้และภูมิปัญญาด้านการเลี้ยงสัตว์ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง ศูนย์วิจัยและถ่ายทอดเทคโนโลยีเชียงราย